Dünyada ilk kütüphaneler

Kütüphanelerin Tarihçesi : Dünya'da İlk Kütüphaneler

Nivie'de İ.Ö. 626 tarihinde kurulan Asur Bani Pal kitaplığı ilk kütüphane sayılır.Daha sonra Ozymandias Teb'te dinsel yazılar için ayrı bir kitaplık daha kurulmuştur:bu kitaplığın 20.000'den çok papirus tomarı bulunduğu sanılmaktadır. Eski Yunan'da ilk kitaplık İ.Ö. 540 yılında Pisistratus'un Atina'da kurduğu kitaplıktır.Daha sonraları tapınaklara bitişik pek çok kitaplık kuruldu en önemlileri İskenderiye'de Musaion Anadolu'da Efes ve Bergama kitaplıklarıdır. İlk büyük Hıristiyan kitaplıkları Kayseri, Urfa, ve İstanbul'da kuruldular.İ.S. 150 yıllarında parşömenin kullanılmaya başlamasından sonra da papirüs tomarları yerlerini Codex'lere bırakmaya başladılar ; yani bugün bildiğimiz kitabın temel görünümü ortaya çıktı...

Ortaçağda kitaplar genellikle manastırlarda ve piskoposluklarda toplanayorlardı.İlk manastır kitaplığı İ.S. 540'da, Romalı komutan Cassiodorus'un Vivarium'daki çiftliğinde kurulmuştur.Benediktin tarikatının kurucusu Benediktus von Nursia, keşişlerin yaşama kuralları arasında kitap çoğaltma görevini de koymuştu.Monte Cassino, Cluny, St. Gallen manastır kitaplıklarının en tanınmışlarıdır. Ortaçağ boyunca batıda, kitaplıkların ellerinde bulunan kitapların sayısı çok seyerek olarak 1000'i aşmıştır.Onüçüncü yüzyılda Roma Papalık Kitaplığı'nın yalnızca 500 kadar kitabı vardı.Kitaplar büyük salonlarda rahleler üzerine konuyor ve rahleye zincirlerle bağlanıyorlardı.Bu zincirli kitaplıkların tanınmış örneklerinden Cesena, Hereford, Goldberg ve Zuthpen bugün müze olarak kullanılmaktadır. Üniversitelerin kuruluşundan sonra üniversite kitaplıkları ortaya çıktılar.1243'de Salamanca, 1257'de Paris üniversite kitaplıkları kuruludu.Bunları Oxford, Prag, Viyana, Heidelberg üniversite kitaplıkları izlediler. Hümanizma ve Rönesans hareketi kitaplıklara canlılık getirmiş, 1441'de Floransa'da Cosimo Di Medici "Laurenziana", Venedikte Marciana, Roma'da Vaticana kitaplıkları humanizmanın yarattığı kitaplıklar olarak ortaya çıkmışlardır. Reformasyondan sonra manastır kitaplıkları kalkmış, yerlerini ilk şehir kitaplıkları almışlardır.Sonradan bu kitaplıklardan eyaletlerin "Devlet Kitaplıkları" ve "Ulusal Kitaplıklar" doğmuşlardır.

Zincirli ve rahleli kitaplığın yerini 16. yüzyılda cağın barok beğenisine uygun, çok süslü "salon kitaplığı" denilen kitaplık biçimi almıştır. Yeni zamanların günlük çalışmalar ve araştırmalar için "kullanılan kitaplık" yaratma düşüncesi ilk ürününü 1735'de Göttingen Üniversite Kitaplığı ile verdi.Dünyanın ilk modern üniversitesi diye bilinen Göttingen Üniversitesi'nin kitaplığı değil, modern bir anlayışla kurulan ve bu çok başarılı kitaplığın Göttingen Üniversitesi'ni yarattığı savunulmaktadır.
Kaynak : Jale Baysal: Kütüphanecilik Alanında Yeni Kavramlar Araçlar Yöntemler